بازی درسی علوم سوم دبستان؛ بازی درس اندازه گیری
علوم تجربی از دروس بسیار مهم دوره‌ی ابتدایی است که با آموزش مفاهیم کاربردی و حیاتی محیط پیرامون به دانش‌آموزان، درک بهتری از محیط را برای آن ها حاصل می کند. در فصل چهارم کتاب علوم تجربی سوم ابتدایی، دانش‌آموزان با مفهوم ” اندازهگیری ” آشنا می شوند تا بتوانند مقدار، جرم و حجم مواد را اندازهگیری کرده و با هم مقایسه کنند.
در این فصل ماهیت کلی مایعات، ابزارهای اندازهگیری و روش مناسب برای اندازهگیری مایعات را به دانش‌آموزان آموزش می دهند و با طرح فعالیتهای ساده و قابل اجرا دانش‌آموزان را با واحد اندازهگیری مواد و تفاوت واحدهای اندازهگیری متفاوت آشنا می کنند.
در ادامه توضیحات بیشتری درباره‌ی فصل چهارم کتاب علوم سوم ابتدایی با موضوع اندازهگیری مواد را مطالعه کنید.
هدف و فرایند تدریس
در کتب درسی تمام سرفصل‌ها و دروس با برنامه‌ریزی و هدف ویژهای طراحی می‌شوند. در دوره‌ی ابتدایی نیز به علت حساسیت بالا و اهمیت یادگیری مفاهیم پایه برای دانش‌آموزان کم سن و سال، مباحث مختلف با هدف تسهیل در روند انتقال مفاهیم و تاثیرگذاری بهتر آنها مطرح می‌شوند.
هدف اصلی در طرح مبحثی با عنوان اندازهگیری مواد، شناخت دانش‌آموزان از مفاهیمی مانند جرم و حجم، آشنایی با مقیاس‌های اندازهگیری مایعات و نحوهی اندازهگیری آنهاست.
همچنین در این فصل از کتاب علوم تجربی پایه‌ی سوم ابتدایی، با طراحی فعالیتهای آزمایشی مختلف دانش‌آموزان را به شکل مستقیم و غیرمستقیم با مفهوم تخمین زدن و مقایسه کردن نیز آشنا میکنند.
فرایند تدریس مبحث اندازهگیری مواد با دسته‌بندی و تشکیل گروههای دانش‌آموزی کوچک و درگیر کردن دانش‌آموزان در فعالیت های عملی، آزمایشگاهی و پرسش و پاسخ بهتر انجام شده و نتیجه‌ی موفق‌تری به دنبال خواهد داشت.
در پایان این فصل انتظار می‌رود دانش‌آموزان با واحد لیتر، مفهوم جرم و حجم در مایعات، ابزارهای اندازهگیری مانند ترازو و تخمین زدن اندازهی مایعات آشنا شده باشند و از لحاظ عملی مهارتهایی نظیر اندازهگیری و مقایسه‌ی مایعات را بر اساس مقیاس مناسب انجام داده و گزارش دهند.
معرفی بازیهایی در زمینه اندازهگیری حجم مایعات
در مورد تدریس و آموزش ابتدایی به خصوص درس علوم تجربی، همواره توصیه می‌شود بازی کردن و فعالیتهای ساده‌ی عملی را برای تثبیت و درک مفاهیم گوناگون در رأس کار قرار دهند، زیرا یکی از روش‌های یادگیری موثر و کاربردی یادگیری از طریق بازی کردن و انجام فعالیتهای گروهی مشارکتی است.
در مورد اندازهگیری مواد بازیهایی نظیر تخمین زدن اندازهی مواد و مایعات، انتخاب ظرف مناسب برای میزان مختلف از مایعات و پیدا کردن مایعاتی نظیر شیر، مایع ظرفشویی یا سایر مایعات موجود در محیط با حجم‌های یکسان بهترین نمونه‌های بازیهای ساده با هدف درک مفهوم اندازهگیری مایعات به حساب می‌آیند که در هر شرایطی امکانپذیر و در دسترس بوده و نیازی به محیط خاص یا ابزارهای پیچیده ندارد.
در ادامه با نحوهی انجام این بازیها در مدت زمان کوتاه آشنا شوید و با انجام آنها تاثیر بسزایی در روند آموزش مفاهیم کاربردی به دانش‌آموزان ابتدایی داشته باشید.
نحوه انجام بازیها
بعد از دسته‌بندی دانش‌آموزان به گروههای کوچکتر، بطری‌ها یا لیوانهایی با گنجایش حجمی متفاوت را به همراه یک پارچ پر از آب روی یک میز در مقابل هر گروه از دانش‌آموزان قرار داده و از آنها بخواهید حدس بزنند کدام لیوان یا ظرف خالی برای جای دادن میزان آب موجود در پارچ مناسب است. سپس با انجام عملی فرایند خالی کردن آب پارچ در لیوان‌ها یا ظروف مختلف تخمین خود را بسنجند.
در بازی بعد، بطری آب یا نوشابه را روی یک میز قرار داده و بطریهای کوچک و بزرگ خالی دیگری را در مقابلش بگذارید. سپس از دانش‌آموزان بخواهید آب یا نوشابه را از بطری اول به سایر بطری‌ها منتقل کنند و ببینند کدام بطری برای حجم مایع مورد نظر کوچک است و مایع اضافه می‌آید و کدام بطری برای پر شدن به مایع بیشتری نیاز دارد.
یکی دیگر از فعالیت های مفید در این باره این است که از دانش آموزان بخواهید به یک ظرف حاوی مایعات نگاه کرده و اندازهی مایع درون آن را حدس بزنند، سپس برای اطمینان از حدس خود آن را با وسیله‌ی مناسب اندازهگیری کنند و حدس خود را بسنجند.
همچنین می‌توانید برای هرچه ملموستر شدن مفهوم اندازهگیری حجم مایعات و مقیاس لیتر و مقایسه‌ی مقدارهای مختلف از مایعات با یکدیگر، از دانش‌آموزان بخواهید به اطراف خود در محل کلاس، مدرسه، هنگام خرید در فروشگاه‌ها و یا خانه با دقت نگاه کنند و تمام مایعاتی که میبینند را کنار هم قرار داده و مقدار حجم آنها را با هم مقایسه کنند و یا تلاش کنند از طریق حدس زدن مایعات با حجم یکسان را شناسایی کنند و سپس آنها را اندازهگیری کرده و حدس خود را راستی‌آزمایی کنند.
نگاه کردن به اعداد درج شده روی بطری شیر ، مایع ظرفشویی، قوطی نوشابه، بطری آب معدنی، بطری شامپو و شوینده‌ها و .. میتواند به تدریج دانش‌آموزان را با مفهوم حجم و اندازهگیری مایعات آشناتر کرده و درک شفافتری از مقیاس‌ها و واحدهای اندازهگیری مایعات به آنها بدهد.
نتیجه گیری
آشنایی با ابزارهای اندازهگیری از جمله ترازو، بِشِر و ظروف مدرج و درک مفهوم جرم و حجم در مواد مختلف از جمله مایعات اگر به موقع و به درستی اتفاق نیفتد در پایه‌های بعدی دانش آموزان را با مشکلات جدیتری به خصوص در دروس ریاضیات، فیزیک و شیمی مواجه خواهد کرد.
از این رو توصیه‌ی اکید می شود مباحث مرتبط با این موضوع در پایه‌های ابتدایی جدی گرفته شوند و روش‌های موثر تدریس در مورد آنها به کار گرفته شود. فعالیتهای عملی، پرسش و پاسخ و انجام بازیهای نمایشی و مشارکتی میتواند در هرچه موثرتر شدن یادگیری دروس تجربی مانند علوم نقش داشته باشد و تاثیر بلندمدتتر و ماندگارتری از هدف مورد نظر بر جای بگذارد.
دیدگاهتان را بنویسید