ابزارکلاس بهترین ابزار معلّم در کلاس درس
تعریف یادگیری مبتنی بر بازی
یادگیری مبتنی بر بازی روشی است که در آن خصوصیات و اصول بازی در فعالیت‌های یادگیری گنجانده شده است. در اینجا، فعالیت‌های یادگیری سبب افزایش مشارکت و انگیزه یادگیری دانش‌آموز می‌گردد.
اجزای یادگیری مبتنی بر بازی عبارت‌اند از:
- سیستم‌های امتیاز
- رتبه‌ها
- جدول امتیازات
- جداول بحث و گفتگو
- آزمون‌ها
- سیستم‌های پاسخگویی کلاس درس
امتیازها ممکن است با برخی جوایز تحصیلی نظیر اعطای یک هفته زمان اضافی برای ارسال تکلیف همراه باشد که پس از رسیدن به یک آستانه امتیاز خاص حاصل می‌گردد. امتیازات زمانی اعطا می‌شوند که دانش‌آموزان به سطح موفقیت خاصی برسند، درحالی‌که سیستم‌های آموزشی آنلاین مانند سایت Kahoot یا Top Hat مشارکت را از طریق امتیاز تشویق می‌کنند.
یادگیری مبتنی بر بازی یک نوع تکنیک یادگیری فعال نیز محسوب می‌شود که در آن از بازی‌ها جهت تقویت یادگیری دانش‌آموزان استفاده می‌شود.
در این روش، یادگیری از طریق انجام بازی صورت می‌گیرد و سبب رشد تفکر انتقادی و مهارت‌های حل مسئله می‌شود. یادگیری مبتنی بر بازی را می‌توان با بازی‌های دیجیتال یا غیردیجیتال انجام داد و ممکن است شامل شبیه‌سازی‌هایی باشد که به دانش‌آموزان اجازه می‌دهد یادگیری را به طور مستقیم تجربه کنند.
تفاوت گیمیفیکیشن و یادگیری مبتنی بر بازی
“گیمیفیکیشن در آموزش” و “یادگیری مبتنی بر بازی” هرچند در ظاهر و اصول، شباهت‌هایی دارند اما تفاوت‌های اساسی نیز شامل می‌شوند. در این بخش به تفاوت این دو مفهوم می‌پردازیم همچنین تفاوت این دو را در تصویر زیر می توانید به راحتی مشاهده نمایید.
گیمیفیکیشن:
- اضافه کردن مفاهیم، وسایل، ابزار و تجربه بازی وار به فرآیند آموزش یا درس: مثل فرآیند مسابقه، رقابت، حدس زدن، تعامل کلامی و …
- عامل جذابیت و انگیزه: در گیمیفیکیشن عامل انگیزه و جذابیت عمدتا بیرونی و نیازمند ارائه توسط برگزار کننده بازی یا معلم است.
- فرآیند ارزیابی: در گیمیفیکیشن فرآیند ارزیابی خارج از بازی، و عمدتا توسط خود معلم، اتفاق می افتد. در این صورت معلم باید در حین بازی به دقت ناظر باشد.
- در گیمیفیکیشن، محتوای درسی سعی می کند خود را شبیه به بازی و هماهنگ با فرآیند های بازی وار کند.
یادگیری مبتنی بر بازی:
- استفاده از خود بازی با هدف اصلی آموزش، انتقال محتوا در کلاس درس: مثل بازی سرنخ، ماینکرفت، اسم فامیل، مونوپولی و …
- عامل جذابیت و انگیزه: در آموزش بازی وارد عامل انگیزه و جذابیت درونی و در فرآیند خود بازی رقم می خورد. یعنی دانش آموز با تجربه بازی، لذت می برد.
- فرآیند ارزیابی: در آموزش بازی وارد ارزیابی در طول خود بازی و عمدتا توسط خود بازی انجام می شود.
- در آموزش بازی وار، بازی و المان های آن سعی می کنند خود را شبیه به محتوای درسی کنند.
مزایای یادگیری مبتنی بر بازی
هرچند برخی از مربیان و محققان هنوز استدلال می کنند که یادگیری مبتنی بر بازی می تواند برای تجربه آموزشی مضر باشد، با این حال، مطالعات همچنان نشان می‌دهد که بازی‌ها می‌توانند به روش‌های مختلف بر مواردی مانند یادگیری ریاضی و زبان دانش‌آموزان تأثیر مثبت بگذارند.
مزایای یادگیری مبتنی بر بازی:
- حل مسئله: به حل مسئله کمک می کند – یادگیری مبتنی بر بازی می تواند به دانش آموزان کمک کند تا با پرورش مهارت هایی مانند درک علت، منطق و تصمیم گیری در زندگی خارج از مدرسه، از آنها استفاده کنند.
- تفکر انتقادی: تفکر انتقادی را شکل می‌دهد – تحقیقات نشان داده است که GBL می‌تواند مهارت‌های تفکر انتقادی دانش آموزان را بهبود بخشد.
- کارگروهی و مشارکت: یادگیری مبتنی بر بازی مشارکت و انگیزه دانش آموزان را افزایش می دهد – یک مقاله تحقیقاتی در سال 2019 نشان داد که وقتی معلمان عناصر یادگیری مبتنی بر بازی دیجیتال مانند بازخورد، انتخاب و همکاری را در طراحی آموزشی خود گنجانده اند، دانش آموزان درگیر و انگیزه بیشتری برای یادگیری می شوند.
- یادگیری موقعیتی را معرفی می کند – یادگیری فقط در ذهن ما اتفاق نمی افتد. در واقع، این یک فرآیند اساسی اجتماعی است. در سال 1991 توسط ژان لاو، انسان شناس، و اتین ونگر، دانشمند کامپیوتر این موضوع را مطرح کردند که یادگیری موقعیتی به دانش آموزان کمک می کند تا مفاهیم جدید را در زمینه روابط اجتماعی خود درک کنند.
- یادگیری مبتنی بر بازی به نیازهای ویژه آموزش می‌پردازد – طبق این بررسی ادبیات 2020، GBL بر نیازهای آموزشی ویژه نیز تأثیر مثبت دارد. محققان دریافتند که برای دانش‌آموزانی که برنامه‌های آموزشی فردی دارند، «یادگیری مبتنی بر بازی برای کمک به آموزش، ایجاد یک محیط مثبت، و ایجاد موفقیت تحصیلی ضروری است… [و دانش‌آموزان] مبتلا به اوتیسم هنگام استفاده از بازی‌های رایانه‌ای موفق‌تر و با انگیزه‌تر هستند.»
چه موقع از یادگیری مبتنی بر بازی استفاده می کنیم؟
اساسا نمی توان زمان خاصی را برای این موضوع اختصاص داد و لزومی در راستای آن نهاد، امّا کارایی یادگیری مبتنی بر بازی زمانی است که شما توانایی طراحی بازی‌های مختلف از جمله بازی‌های دیجیتال، بازی رومیزی و … را داشته باشید یا بتوانید از بازی‌های موجود محلّی، بازی‌های دیجیتال اختصاصی مبتنی بر آموزش بتوانید استفاده کنید.
برای مثال برای آموزش ساخت و ساز و محورهای موضوعی مرتبط با معماری و … بازی ماینکرافت که به آموزش هندسه فضایی و ساخت و ساز می‌پردازد به عنوان یادگیری مبتنی بر بازی در آموزش اصول پایه هندسه فضایی کارایی دارد.
فرهنگ نامه آموزش و تربیت ابزار کلاس سعی دارد با ارائه تعاریف لغات مهم در حوزه آموزش و پرورش و تعلیم و تربیت دانش آموزان این مرز و بوم گامی ساده امّا اساسی در ایجاد فرهنگ معلّمی بردارد و ابزار محتوایی مناسبی برای معلّمین عزیز ایران باشد.
