11 پیشنهاد ایجاد انگیزه و نشاط در دانش آموز

در تعریف ایجاد انگیزه و نشاط در دانش آموز باید بگوییم که همه ما می دانیم که تدریس به دانش آموزان کار ساده و آسانی نیست، ولی ایجاد انگیزه و نشاط در دانش آموز، به مراتب سخت تر از تدریس است. انگیزه باعث می شود سعی و تلاش دانش آموزان بیشتر شود و حتی باعث می شود دانش آموزان تکالیف خود را با شوق بیشتری انجام دهند.

به عنوان یک آموزگار، بارها با این موضوع مواجه شده‌اید که ایجاد انگیزه و نشاط در دانش آموز کاری دشوار است. ممکن است موضوع یا درسی برای یک عده از دانش آموزان جذاب باشد ولی برای دانش آموزان دیگر، جذابیتی نداشته باشد در ادامه به ایجاد انگیزه و نشاط در دانش آموز و چگونگی انجام آن می‌پردازیم.

ایجاد انگیزه و نشاط در دانش آموز

زمانی یک دانش آموز به صحبت های معلم، گوش می دهد که آن معلم توانسته باشد در ابتدای کار، ارتباط خوبی را با او برقرار کند. در این صورت است که به دانش آموز ثابت شده آنچه که یاد می گیرد برایش مفید است، دانش آموز با اشتیاق بیشتری در کلاس حاضر می شود و به درس با دقت بیشتری گوش می دهد و باعث ایجاد انگیزه و نشاط در او می‌شود

ایجاد انگیزه و نشاط در دانش آموز کاری است که به تمرین و برنامه ریزی منظم نیاز دارد.

” انگیزه حالت درونی فرد است که موجب تداوم رفتار تا رسیدن به هدف می شود.”

وظیفه ما در کلاس درس این است که طوری ایجاد انگیزه و نشاط در دانش آموز را رقم بزنیم که هم آنها به پیشرفت تحصیلی برسند، هم احساس کفایت و مهم بودن را داشته باشند.

هدف شما در کلاس به طور عمده بر روی انگیزه های درونی دانش آموزان است، ابتدای سال می توان با انواع تشویق ها، محبت ها و….. رضایت خاطر آنها را فراهم کرد، ولی پس از مدتی با رجوع به عوامل درونی انگیزش، می توان بازده کار را افزایش داد.

انواع روش های ایجاد انگیزه و نشاط در دانش آموز در کلاس درس

روش های ایجاد انگیزه و نشاط در دانش آموز توسط معلمان مختلف، متفاوت است ولی چند روشی که ما پیشنهاد می‌کنیم و امکان به کار بردن آن در کلاس های درس شما وجود دارد و رضایت شما و دانش آموزان شما رافراهم می کنند عبارتند از:

• برای موفقیت و پیشرفت دانش آموزان، پاداش تهیه کنید مثلا به عنوان نماینده یک بخش از کلاس انتخاب شوند و یک زنگ آزاد داشته باشند.
• سعی کنید پس از آزمون های کتبی و شفاهی، نتایج کار آنها را بگویید و با جوائز نفیس و غیر نفیس تشویق شان کنید.
• به منظور افزایش حس کفایت، اعتماد بنفس و مسئولیت پذیری از آنها بخواهید به دوستان خود آموزش دهند و به آنها مسئولیت های مختلف بدهید.
• میان درس ها و مسائل زندگی، ارتباط برقرار کنید.
• با ایجاد جلسات بحث و گفتگو، به دانش آموزان فرصت تفکر و سپس اظهار نظر در جمع را بدهید.
• در روش های تدریس، گاهی از دانش آموزان بخواهید که کنفرانس بدهند و قسمتی از درس را به دوستانشان آموزش دهند.
• از تجربه های تحصیل و موفقیت ها و شکست های خود و دوستانتان برای آنها مثال بزنید. دانش آموزان از شنیدن داستان های بامزه، داستان های شکست افراد مهم زندگی شان یعنی معلمان خود استفاده می کنند.
• سعی کنید پرانرژی و با اشتیاق و با لبخند در کلاس حاضر شوید زیرا که شور و اشتیاق مسری است و بچه ها، معلم با نشاط و پر انرژی را دوست دارند.
• در پوشش و لباس خود، از رنگ های شاد و طرح های زیبا، لباس هایی که هیجان و حال خوب شمارا انتقال دهد استفاده کنید.
• به سوالات دانش آموزان با دقت و حوصله پاسخ دهید.
• تمام تلاش خود را بکنید که علم خود را به روز نگه دارید.

شما به عنوان معلم باید بتوانید دانش آموزان خود را متقاعد کنید که به صحبت ها و آموزش های شما گوش دهند و توجه کنند، یعنی در کلاس فقط یک معلم و سخنران نباشید، با غرور و تکبر صحبت نکنید و یک رابطه دوسویه مفید با دانش آموزان داشته باشید.

وقتی که از دانش آموزان می خواهیم که در موارد مختلف، نظرات خود را بگویند، انگیزه آنها برای حضور در کلاس درس و گوش دادن بیشتر می شود.

زمانی که از دانش آموزان می خواهیم راجع به یک موضوع درسی تحقیق کنند و نتایج تحقیق خود را برای هم کلاسی های خود بخوانند، آنها با هیجان و انگیزه بیشتری مطالب را آماده کرده و تلاش می کنند تا بهترین کار را تحویل دهند.

دادن فرصت مناسب برای کارهای گروهی، کارهای تحقیقاتی و ارائه آنها در کلاس باعث شادابی فضای کلاس و سبب ایجاد انگیزه و نشاط در دانش آموز می گردد.

یکی دیگر از مواردی که در ایجاد انگیزه و نشاط در دانش آموز و یادگیری او اثر دارد، دادن تکالیف گوناگون و تکالیف مهارت محور است. یعنی تکالیف باید به گونه ای باشد که باعث تثبیت و تعمیق یادگیری در دانش آموزان گردد و آنها را برای مهارت های اساسی زندگی آماده نماید.

به عنوان مثال در درس علوم پایه سوم ابتدایی برای آموزش مصرف بهینه آب می توان از دانش آموزان خواست که قبض آب خانه خود را از خانواده بگیرند و مقدار مصرف آب و مقدار پول پرداختی آن را در جایی یادداشت کنند، و در کلاس بگویند که چه راهکارهایی را برای کاهش مصرف آب در خانواده می‌توانند انجام دهند و نتایج آن را در ماه های بعد بر روی قبض دنبال کنند.

یا برای حفاظت از محیط زیست، از صحنه هایی که به طبیعت آسیب می زنند، عکس یا فیلم تهیه کنند و در کلاس با همکلاسی های خود درباره راه های حفاظت از محیط زیست، بحث و گفتگو کنند.

در درس ریاضی نیز برای تقویت محاسبه و یادگیری بهتر چهار عمل اصلی، می توان از بچه ها خواست که با پدر و مادر خود به خرید در یک فروشگاه بروند و در یک جدول مقدار پول پرداختی و نوع مواد غذایی و مواد دیگر را که خریده اند یادداشت کنند و با استفاده از ۴ عمل اصلی، جمع مبالغ پرداختی و قیمت هر محصول را به دست آورند.

انجام این مهارت ها توسط دانش آموزان باعث می شود که تکالیف از حالت حافظه محوری خارج شده و به مهارت محوری سوق یابد و انجام این گونه از تکالیف، باعث گفتگوی بهتر و ارتباط موثرتر در بین دانش آموزان نیز، می گردد.

همچنین بسته به سن و سال دانش آموز نوع ایجاد انگیزه می تواند متفاوت باشد. روش ایجاد انگیزه در کودکان و نوجوانان متفاوت است زیرا هر انسان در مقاطع مختلف نیازمند نوع تربیت متفاوت است. ما پیشنهادات و روش هایی نیز برای برخورد در سن و سال‌های متفاوت تعریف می کنیم.

ایجاد انگیزه در کودکان یادگیرنده

کودکان یادگیرنده نقاط قوت زیادی دارند اما دامنه توجه آنها، یکی از آن نقاط قوت نیست. هر کسی که با کودکان کلاس درس دارد، می داند که دانش آموزان باید از ابتدا تا انتها درگیر یادگیری باشند.

برای دانش آموزان کودک، سخت است که از گذشته صحبت کنید و انگیزه پیشرفت در مقابل گذشته را برای ایجاد انگیزه استفاده کنید. بنابراین انگیزه کمتری برای دستیابی به اهداف بلندمدت در آن ها ایجاد می‌شود و بیشتر توجه آن‌ها در زمان حال معکوس است لذا با درگیر کردن آن‌ها در لحظه و ایجاد نشاط و انگیزه در زمان حال مهم است.

هدف در اینجا ایجاد

• موضوعی سرگرم‌کننده، اما نه حواس‌پرتی
• چالش‌برانگیز اما نه خیلی دشوار
• ساده اما نه آسان و راحت

است. مثلا جایزه دادن سرگرم‌کننده است اما ممکن است حواس‌پرتی ایجاد کند.

در اینجا چند نکته در مورد ایجاد انگیزه و نشاط در دانش آموز کودک وجود دارد که به شما در شروع کار کمک می کند.

1) به آنها حق انتخاب بدهید

قدرت زیادی در داشتن انتخاب وجود دارد. برای بسیاری از دانش آموزان، درک اینکه آنها در نحوه گذراندن وقت خود قدرت انتخاب و اختیار دارند، می تواند انگیزه درونی آنها را افزایش دهد. خواه این در مورد نحوه تعامل آنها با مدرسه، نحوه مشارکت آنها در یادگیری باشد یا اینکه کدام فعالیت های فوق برنامه را انتخاب می کنند، دادن حق انتخاب به ایجاد انگیزه و نشاط در دانش آموز بسیار کمک می‌کند.

2) آن‌ها را ستایش  و تمجید کنید

کودکان به ویژه، به تمجید و آفرین واکنش نشان می دهند. آیا آنها موضوع جدیدی را انتخاب کرده اند یا تلاش بیشتری در یادگیری می کنند، سریعا به آنها بگویید که شما متوجه تلاش و فعالیت آن‌ها هستید و آنها را می بینید! پاداش دادن به این اقدامات می تواند سطح انگیزه را خیلی سریع افزایش دهد.

بسیاری از معلمان از نمودار ستاره ای به عنوان راهی برای نشان دادن تلاش دانش آموزان استفاده می‌کنند. دانش آموزان با دیدن تلاش کل کلاس و اینکه معلم، تلاش ایشان را می‌بیند و با اینکار به هنگام رسیدن به هدف ستاره ها و نشان ها از معلم خود پاداش یا تمجید و آفرین دریافت می کنند، انگیزه می گیرند.

به سادگی برای هر دانش آموز یک ستون ایجاد کنید، برای کار خوب ستاره بدهید و یک سیستم برای پاداش انتخاب کنید (مثلاً 10 ستاره = جعبه جایزه، 20 ستاره = انتخاب کتاب هدیه، 5 ستاره امتیاز برای خواندن با صدای بلند و غیره).

3) انگیزه و محرک دانش‌آموزان را با فعالیت‌های شاد و بانمک شارژ کنید

صمیمیت یک عامل بی نظیر ایجاد انگیزه و نشاط در دانش آموز کودک است، بنابراین وقتی به چیزی که آنها دوست دارند،پی بردید ، برای استفاده از آن نترسید! می توانید از یک بازی مورد علاقه برای مرور درس یا یک فعالیت هیجان انگیز برای معرفی موضوعات جدید استفاده کنید. دانش‌آموزان شما شروع به تشخیص قالب می کنند و با دیدن آن هیجان زده می شوند که می تواند به انگیزه آنها کمک کند.

4) ابزار آموزشی خود را متغیر کنید

بچه های بی حوصله می توانند به بچه های پرانرژی تبدیل شوند. هر چه بیشتر بتوانید کلاس خود را درگیر نگه دارید، احتمال اینکه آنها چیزی را پیدا کنند که نباید خود را با آن مشغول کنند کمتر می شود.

سعی کنید از رسانه ها و ابزار آموزشی مختلف استفاده کنید تا همه را فعال و زنده نگه دارید. همه چیز را بین آموزش های ویدیویی، بازی های آنلاین آموزشی، بازی آموزشی، فعالیت های کلاس درس تعاملی و کتاب های کار تغییر دهید.

با حفظ تنوع، می‌توانید مطالب یا نکات یادگیری را که قبلاً به آنها پرداخته‌اید، به شیوه‌ای که برای دانش‌آموزانتان جدید و هیجان‌انگیز به نظر می‌رسد، دوباره ارائه کنید.

[box type=”info” align=”aligncenter” class=”” width=””] مقاله پیشنهاد ما: مقاله جامع “یادگیری معکوس و کلاس درس معکوس چیست؟”  را مطالعه کنید[/box]

ایجاد انگیزه در دانش آموزان نوجوان

تاکتیک‌های فوق ابزارهای عالی برای دانش آموزان کودک هستند، اما می‌توانند در سال‌های بعد نتیجه معکوسی در ایجاد انگیزه و نشاط در دانش آموز نوجوان داشته باشند که منجر به نابودی انگیزه درونی شود.

انگیزه درونی برای دانش‌آموزان مسن‌تر بر سه اصل بنا شده است: استقلال، شایستگی و ارتباط. آنها کلمات قدرتمندی هستند خوشبختانه ما برای استفاده از این مضامین اصلی چند محور اساسی داریم.

1) درس های برنامه‌ریزی شده

برنامه ریزی برای ایجاد انگیزه موفق بسیار مهم است. در مورد آنچه یادگیرندگان علاقه مند به انجام آن هستند فکر کنید. اگر درس ها جالب و جذاب نباشد، به سرعت علاقه خود را از دست خواهند داد.

در اینجا مواردی وجود دارد که باید در نظر بگیرید:

• برای فعالیت های دانش‌آموزان نوجوان برنامه ریزی کنید نه برای فعالیت های خودتان یعنی معلم.
• برای هر فعالیت به طور متوسط ​​5 دقیقه را هدف گذاری کنید.
• به یاد داشته باشید که کودکان برای بیش از دو یا سه دقیقه یک جا نشستن و منفعل بودن مشکل دارند.
• فعالیت هایی که در آن کودکان به طور فعال درگیر هستند، می تواند بیش از پنج دقیقه باشد.
• مراقب توالی فعالیت ها باشید تا کودکان بیش از حد هیجان زده یا بیش از حد خسته نشوند.

2) روی عادات روزانه تمرکز کنید

زندگی برای دانش آموزان می تواند طاقت فرسا باشد. آنها باید معدل بالا، فعالیت های غیردرسی، زندگی اجتماعی پر جنب و جوش و روابط خانوادگی شاد را حفظ کنند. همین‌ها به تنهایی برای استرس دادن به هر انسانی کافی است! با این حال، وقتی به دانش‌آموزان خود یاد می‌دهید که کارها را مکرر، همیشگی و روز به روز و به شکل عادت انجام دهند، همه چیز کمی آسان‌تر و قابل کنترل‌تر به نظر می‌رسد.

از لغت عادت نترسید. عادت ها ابزارهای ذهن هستند تا کمک کنند با صرف کمترین انرژی و سختی ما بتوانیم برنامه زندگی خود، انرژی و انگیزه را مدیریت کنیم.

برای ایجاد رفتارها به شکل عادت می توانید از کتاب عادت‌های اتمی استفاده کنید. می توانید این کتاب را از طاقچه و فیدیبو به شکل آنلاین نیز تهیه کنید.

کنترل عادات روزانه باعث ارتقای انتخاب، کنترل و خودمختاری می شود. دانش آموزان وقتی به چالش کشیده می شوند احساس خوبی دارند اما نه چالش هایی که آن‌ها را به نقطه شکست نزدیک کند. ایجاد عادات خوب روزانه به آنها پایه و اساس لازم را برای توسعه اعتماد به نفس و شایستگی می دهد.

3) علاقه یا اشتیاق دانش آموزان را دنبال کنید

تعجب خواهید کرد که چه تعداد دانش آموز آرزوها یا علایق بسته و محدودی دارند. حال اگر علایق آن‌ها با آموزش شما همسو شود، برجسته کردن این علایق و همسو کردن آنها با نقاط قوت فعلی آنها می تواند به دانش آموزان کمک کند تا زمینه هایی را که می خواهند دنبال کنند مشخص کنند. شناسایی این علایق اغلب می تواند پیوند بین مدرسه و زندگی بیرونی را تقویت کند و میل به جستجوی یادگیری فراتر از کلاس درس را تقویت کند.

اینگونه با ایجاد نشاط و انگیزه در دانش آموز نوجوان، زندگی و درس خواندن او و دنبال کردن اهداف عالی در زندگی را پیوند می‌دهید.

[box type=”info” align=”aligncenter” class=”” width=””] مقاله پیشنهاد ما: شما می توانید با مطالعه مقاله فوائد گیمیفیکیشن در کلاس و آموزش به اهمیت نقش اشتیاق و علاقه دانش آموزان پی ببرید.[/box]

4) در استراتژی های رسیدن به هدف تجدید نظر کنید

دانش آموزان خود را تشویق کنید تا به اهداف خود دست یابند. اطمینان حاصل کنید که بخشی از این فرآیند شامل شناسایی چرایی اهمیت این اهداف می شود. این تمرین به دانش آموزان احساس کنترل بیشتری بر اهداف یادگیری خود می دهد. در صورت امکان، از عوامل خارجی رایج مانند نمرات خودداری کنید و روی اهداف یا آرزوهای گسترده تر تمرکز کنید. دستیابی به یک مهارت و توانمندی که دانش آموزان از داشتن آن به خود می بالند، نقطه شروع مناسبی برای تعیین اهداف مرتبط تحصیلی است.

ما معلمان مسئولیت های زیادی در کلاس داریم، علاوه بر ارتباط موثر، تدریس اثربخش، بازخوردهای مناسب، ایجاد انگیزه و نشاط در دانش آموز، خودمان هم باید نشاط و شادابی و انگیزه داشته باشیم تا بتوانیم عملکردمان را بالاتر ببریم.

یافته ها حاکی از این است که اگر روح معلم افسرده و ناتوان باشد، توانایی لازم برای تقویت و مراقبت از روح دانش آموزان را نخواهد داشت و نمی‌تواند باعث ایجاد انگیزه و نشاط در دانش آموز شود. ممکن است همه ما معلمان، در ابتدای سال تحصیلی و در سال های اولیه کار، انگیزه و نیروی لازم برای کارکردن داشته باشیم ولی کم کم، با توجه به عوامل مختلف از قبیل حجم زیاد کار، تعداد زیاد دانش آموزان، ناعدالتی ها و تبعیض ها، نداشتن امنیت مالی، کمبود امکانات و تجهیزات مدرسه و… سبب شوند که میزان انگیزه و نشاط در بین ما معلمان کاهش یابد.

لذا در این مقاله در کنار پیشنهاداتی برای ایجاد انگیزه و نشاط در دانش آموز به شما روش های ایجاد و افزایش انگیزه و نشاط معلمان را نیز مطرح می‌کنیم تا اگر خدای نکرده انگیزه شما معلمان کاهش یابد، بتوانید با استفاده از این روش‌ها، انگیزه و علاقه خود را افزایش دهید.

افزایش انگیزه و نشاط معلم

با مطالعه مقالات مختلف و کتب مناسب در این زمینه درخواهید یافت که با استفاده از راه حل های مختلف می توان انگیزه و نشاط معلمان را افزایش داد و بهبود بخشید که همین کار کمک شایانی به ایجاد انگیزه و نشاط در دانش آموز می‌کند. چند نمونه از راه کارها به شرح زیر می باشد:

1. سعی کنید کارهای خود را برنامه ریزی کنید و با هدف های مشخص وارد کلاس درس شوید.
2. در تدریس و آموزش عجله نداشته باشید و صبورانه آنها را به انجام برسانید.
3. همیشه خودتان را با خود قبلی مقایسه کنید و به نکات مثبت خود توجه داشته باشید.
4. دستاوردها و اهدافی که در ابتدای سال تحصیلی و ابتدای کار با خودتان داشته اید را دوباره مرور کنید و موفقیت های خود را به یاد داشته باشید.
5. مانند یک قهرمان و یک انسان با انگیزه رفتار کنید. شما مسئول آینده دانش آموزان خود هستید پس قهرمان سال های آتی آن ها باشید.
6. با ذهنیت باز و روشن وارد محیط کار خود شوید. گفتگوهای ذهنی مثبت بسیار اثر گذار هستند.
7. سعی کنید مطالعه بیشتری داشته باشید تا با اعتماد به نفس بیشتری در کلاس حاضر شوید.
8. شما مطمئنا انسانی خلاق هستید، پس باید تلاش کنید که از قوه تخیل و خلاقیت خود در کلاس بهره ببرید. خلاقیت و خلق لحظات نو باعث ایجاد احساسی شگفت انگیز در شما می شود.
9. هرکاری که موجب افزایش شادی و نشاط شما در محیط کار می شود و مطابق با عرف مدرسه و جامعه است، را انجام دهید.
10. باور کنید و بپذیرید که نیروی بیکرانی از عشق و محبت در درون همه انسان ها وجود دارد که باعث می شود هر کاری را به بهترین شکل ممکن انجام دهید.

پس یکی از مسائلی که تاکنون مورد غفلت قرار گرفته این است که ابتدا معلم باید با انگیزه و با نشاط باشد، تا بتواند ایجاد انگیزه و نشاط  در دانش آموز خود کند.

عوامل مشترکی نیز در ایجاد انگیزه و نشاط در دانش آموز و معلم وجود دارد که عبارتند از:

تنوع روش های تدریس، مطالعه بیشتر، حرکت و پویایی در کلاس،….

انگیزه مثل قلب تپنده در کلاس درس است. وقتی بدانیم و آگاه باشیم که معلمان موتور پیشرفت مدارس و از عوامل اصلی تغيير در یادگیری و نگرش جامعه هستند، لزوم ایجاد انگیزه برای آنان، بیش تر حس می شود که در نهایت سبب ایجاد انگیزه و نشاط در دانش آموز می‌شود.